زبان مردم ابیانه

پهلوی اشکانی که پهلوانیک نیز نامیده می شود ، زبان رسمی ایرانیان در دوره اشکانی ( پارتی ) بوده است که  بعد از سقوط این سلسله ، آثاری از آن در کتیبه های اردشیر بابکان و سایر بزرگان دوره ساسانی به همراه ترجمه های یونانی و پهلوی ساسانی  به جای مانده است .

تعدادی از واژگان این زبان هنوز از زبان مردم ابیانه به گوش می رسد . زبان پهلوی اشکانی یکی از شاخه های زبان پهلوی است که تقریبا فراموش شده  و امروزه تعداد کمی از واژه های آن فقط در گویش شهرستان ابیانه در استان اصفهان به کار می رود .  

عباس تراب زاده ، مردم شناسی که که بر پروژه مردم نگاری این شهر نظارت داشته است درباره زبان رایج مردم این منطقه می گوید « زبان اهالی ابیانه شاخه ای اززبانهای  دوره میانه است که البته در طول زمان دچار تغییر و تحولات زیادی شده و اکنون فقط تعدا کمی از واژه های اصیل پهلوی اشکانی در گویش آنان شنیده می شود . » 

محمد میرشکرایی رئیس پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردش گری درباره رواج این زبان در ابیانه می گوید « از آنجا که زبان عنصری زنده و پویا است به راحتی نمی توان گفت زبان کهنی تمام شده و زبان جدیدی جایگزین آن شده است . اما با توجه به اینکه در حال حاضر ما فارسی صحبت می کنیم و مردم دوره قاجار هم فارسی حرف می زدند اما اگر یکی از افراد دوره قاجار به زمان ما سفر کند زبان ما را نمی فهمد ، نتیجه می گیریم که زبان مدام در حال تغییر و پویایی است . » 

دلیل این قضیه هم این است که به طور مداوم واژه های تازه ای ساخته می شوند و وا‍ژه هایی از میان می روند . در مورد ابیانه هم همین طور است . ممکن است مردم این ناحیه به خاطر ارتباط کمتر و بسته بودن محیط ، مقداری از واژگان پهلوی اشکانی را در خود حفظ کرده باشند .....   

به امید اینکه روزی با جمع آوری واژگان قدیمی و کهن زبان مردم ابیانه در گسترش فرهنگ و تمدن این سرزمین رویایی قدمی برداشته شود و این زبان که نشان دهنده فرهنگ غنی مردم ابیانه است هرگز به فراموشی سپرده نشود.